پیگیری حقوقی تخریب کاخ مروارید/ سرنوشت نامعلوم اموال کاخ

به گزارش خبرنگار اعزامی مهر به استان البرز، بازدید از کاخ مروارید یکی از برنامه های هفته میراث فرهنگی برای خبرنگاران این حوزه بود که روز جمعه دوم خرداد ماه به همراه مدیرکل میراث فرهنگی این استان انجام شد. در این بازدید خبرنگاران از وضعیت رو به تخریب کاخ مروارید بازدید کردند.

زمین های این کاخ جزو مهریه شمس پهلوی در زمان ازدواجش با مهرداد پهباد بوده است. بنیاد معماری رایت طی قراردادی با شمس پهلوی طراحی کاخی را در این زمین ها به عهده می گیرد. معماری این کاخ طبق خواسته شمس باید با طبیعت گره می خورد و در آن از المان های طبیعی استفاده می شد.  داماد رایت که یکی از طراحان و معماران بزرگ آمریکایی بود به خواسته شمس پهلوی معماری ایران را مورد بررسی قرار داده و گنبد را به عنوان شاخص ترین المان معماری ایرانی انتخاب کرده و از آن در معماری کاخ مروارید با تلفیقی از نور و آب استفاده کرد.

کاخ مروارید 2 هزار و 700 متر مربع مساحت دارد که به شکل مروارید و از بتن ساخته شده است. اتاق حلزون نیز با معماری صدف و حلزون و ضد زلزله ساخته شده تا اگر زلزله موجب تخریب بنا شد این اتاق آخرین بخش فضای مارپیچی آن باشد.

اتاق حلزون با الهام از طبیعت ساخته و در آن درزهایی برای ورود نور به داخل اتاق تعبیه شده است

پس از انقلاب این ساختمان به بنیاد مستضعفان و بعد از آن به بنیاد تعاون داده شد. سقف این کاخ باید پوشیده می شد تا به بنای کلی ساختمان آسیبی نزند اما در سال 82 برف سنگینی در مهرشهر کرج بارید که موجب شد قسمت های زیادی از سقف و ساختمان بنا تخریب شود.

خبرگزاری مهر، اسفندماه 92 نامه ای را از فرزند آیت الله کاشانی منتشر کرد که در آن آمده بود کاخ مروارید را فروخته اند. پس از انتشار این خبر دادستانی استان البرز طی نامه ای اعلام کرد که مجموعه کاخ باید از بنیاد گرفته شده و در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گیرد تا بازدید از آن برای عموم مردم آزاد شود بنابراین از 240 هکتار 30 هکتار آن شامل کاخ، دریاچه و باغ به میراث فرهنگی البرز واگذار شد.

دریاچه کاخ نیز که به شکل یک سفره ماهی است در زمان پهلوی دارای ماهی های تزئینی زیادی بوده که اکنون به یک لجنزار تبدیل شده است. تمام شاخصه های معماری موجود در کاخ مروارید طی چند سال اخیر تخریب شده و بازدیدکنندگان وقتی وارد این مجموعه می شوند با یک بنای فرسوده مواجه خواهند شد. همچنین از تمام اشیاء و وسایلی که در این کاخ موزه قرار داشته است تنها چند مبلمان بی ارزش و یک لوستر بزرگ شکسته وجود دارد.

در این باره ابوالفضل عبیدی مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز به خبرنگار مهر درباره پیگیری حقوقی تخریب این کاخ گفت: ما در وهله اول نجات بنا و حفاظت از آن و تبدیل کاخ به یک مجموعه قابل بازدید را در نظر داریم تا پس از آن به فکر پیگیری های حقوقی ناشی از تخریب این اثر ملی باشیم چرا که این کاخ در زمانی تخریب شده که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده بود.

از همه اموال کاخ تنها چند مبلمان و لوستر شکسته باقی مانده است

وی ادامه داد: پیگیر اشیای داخل این کاخ از طریق عکس ها و اسناد موجود در بنیاد مستضعفان، بنیاد تعاون و مرکز اسناد هستیم تا بتوانیم از روی اسناد و عکسها اشیای داخل کاخ را شناسایی کنیم. اما آنچه که اکنون بازدیدکنندگان می توانند بینند همه اشیایی است که ما آن را تحویل گرفته ایم.

عبیدی بیان کرد: اکنون بازدیدکنندگان تنها در هفته میراث فرهنگی و شاید در هفته صنایع دستی و یا گردشگری بتوانند از این کاخ دیدن کنند چون با مشاور صحبت شده و اعتباری را برای مرمت اساسی این کاخ در نظر گرفته ایم و تا زمان مرمت کامل نمی توان شاهد حضور همیشگی مردم در کاخ بود.

سقف کاخ تخریب شد

وی ادامه داد: نحوه واگذاری این کاخ برای ما مورد سئوال است و باید پاسخ داده شود که چرا یک اثر ملی و دولتی به بخش غیردولتی واگذار شده منتهی تمام این پیگیری های حقوقی زمانبر است. ما در طرح مرمتی آن از آقای کمانه و عامری از دستیاران به نام رایت به عنوان مشاوران طرح کمک خواهیم گرفت.

عبیدی در حالی تقاضای اعتبار برای مرمت این کاخ را کرده است که هزینه طراحی کاخ مروارید یک و نیم میلیون دلار شده بود و تمام المان های معماری آن و حتی اشیای موجود در کاخ منحصر به فرد بوده اند اما اکنون از تمام اشیای قیمتی آن چند مبل فرسوده و میز و صندلی و از ساختمانش یک بنای فرسوده باقی مانده است.

بیرون از محوطه کاخ مروارید اطلاعیه ای برای همه شهروندان نصب شده و در آن آمده است که اگر هر کدام از شهروندان عکس و یا سندی در رابطه با این کاخ دارند، آن را به اداره میراث فرهنگی استان البرز ارائه دهند تا اطلاعات سازمان میراث فرهنگی درباره این بنا و اشیای موجود در آن تکمیل شود.